Okres kwietniowego ciepła to czas intensywnej rójki cetyńca mniejszego w drzewostanach sosnowych. Jednak jak zauważyć milimetrowego kornika, żerującego wysoko w koronach drzew nie ścinając sosen? Jednym z objawów nasilenia występowania cetyńca są przebarwienia koron i ich „przystrzyżenie” w wyniku żerowania chrząszczy (także cetyńca większego) oraz obecność cetyny, czyli końcowych odcinków uiglonych pędów sosny opadłych na ściołę po silnych jesiennych wiatrach. Niegdyś ilość opadłych gałązek cetyny była pomocna przy określeniu stopnia zagrożenia przez cetyńce. W terenie obecność cetyńca mniejszego najłatwiej jest określić, obserwując pozostawiane po zabiegach pielęgnacyjnych wierzchołkowe części drzew, które są chętnie zasiedlane przez chrząszcze. Poza tym cetyniec mniejszy zasiedla drzewa, których kondycja jest znacznie osłabiona, przyczyniając się ostatecznie do wydzielania posuszu.

Cetyniec mniejszy najczęściej zasiedla górną część strzał sosen oraz grubsze gałęzie z cienką, żółtą korą. Chodnik macierzysty ma kształt klamry ułożonej prostopadle do włókien drzewnych. Od otworu wejściowego rozchodzą się dwa ramiona chodnika, wygryzione przez tylko jedną samicę. Są one głęboko odbite w bielu, na głębokość kilku milimetrów, przez co poważnie zaburzają przepływ asymilatów i powodują usychanie wierzchołkowych części korony. Chodniki larwalne są wygryzane w kierunku przebiegu włókien i osiągają do 5 cm długości. Zakończone są kolebkami poczwarkowymi zagłębionymi w bielu. Młode chrząszcze pojawiają się na przełomie lipca i sierpnia, po czym razem z pokoleniem rodzicielskim – dorosłymi chrząszczami, żerują w rdzeniu cienkich gałązek sosen.

W praktyce leśnej głównym sposobem ograniczania liczebności cetyńca mniejszego jest wywóz z lasu nieokorowanego drewna (przed rozpoczęciem rójki) oraz całoroczne wyszukiwanie i usuwanie drzew zasiedlonych i osłabionych. Należy także pamiętać o usuwaniu pozostałości po przeprowadzonych cięciach – części czubowych z cienką korą oraz gałęzi (zrębkowanie lub palenie).

W drzewostanach zagrożonych, w celach monitoringowych można wyłożyć drzewa pułapkowe lub stosy krzyżowe, w terminie od grudnia do połowy lutego. Do tego celu nadają się również zimowe złomy i wywroty.

Tekst opracował: Janusz Wojciechowski